De bekwame helper is iemand die, in het licht van een beroep (bv. leerkracht lager onderwijs) of een vrijwilligersactiviteit buiten een zorgvoorziening, een patiënt moet verzorgen. Hij moet volgens een door een arts of een verpleegkundige opgestelde procedure of zorgplan, van deze laatste de toelating krijgen om bij deze patiënt één of meer technisch-verpleegkundige verstrekkingen uitoefenen. Dat als hulp bij het dagelijks leven.

1. Wie is de bekwame helper?

Elke persoon die tijdens het werk of bij een vrijwillige activiteit buiten een zorginstelling, wil zorgen voor personen die bepaalde verpleegkundige verzorging moeten krijgen, kan bekwame helper worden. Bijvoorbeeld:

• Een leerkracht op school
• Een leider van de jeugdbeweging op kamp
• Een kinderverzorger in een kinderdagverblijf;
• Een gezinshulp aan huis;
• ...

Je mag niemand verplichten om bekwame helper te worden. Ook een arts of verpleegkundige is niet verplicht bepaalde handelingen te delegeren.

 

2. Welke voorwaarden moeten gerespecteerd worden?

de patiënt:

bevindt zich buiten een zorgvoorziening of woonzorgcentrum, in een stabiele klinische situatie.

Er is een schriftelijke toestemming van de patiënt of diens wettelijke vertegenwoordiger.

de delegerende zorgverstrekker:

MOET een arts, een verpleegkundige verantwoordelijke voor algemene zorg (VVAZ) of een basisverpleegkundige zijn

heeft de situatie en gezondheidstoestand van de patiënt geëvalueerd voor dat hij/zij toelating geeft, en voorziet regelmatig in een nieuwe evaluatie

bepaalt welke technische verpleegkundigen verstrekkingen de bekwame helper kan uitvoeren

de bekwame helper:

kan de handelingen uitvoeren die worden gedelegeerd. De bekwame helper heeft hiervoor de nodige opleiding of instructie ontvangen om die correct en veilig uit te voeren.

plicht om de ontvangen informatie geheim te houden

doet dit op vrijwillige basis, kan hier niet toe verplicht worden.

de handelingen:

Dit zijn technische verpleegkundige verstrekkingen die de patiënt als gevolg van zijn jonge leeftijd of fysieke of psychologische beperking, niet (meer) zelf kan uitvoeren.

3. Welke handelingen mag de bekwame helper uitvoeren?

Verpleegkundige verstrekkingen toegestaan op basis van een instructie of een opleiding:

de parameters meten die behoren tot de verschillende biologische functiestelsels, die geen deel uitmaken van de lijst van parameters die vermeld zijn op de lijst van activiteiten die tot het dagelijkse leven behoren, voor een goede observatie van de toestand van de zorgvrager en zorgen voor een efficiënte doorgave van de informatie aan verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg, basisverpleegkundige of arts: hoeveelheid urine en stoelgang, voedsel- en vochtinname...

Verpleegkundige verstrekkingen toegestaan op basis van een opleiding:

patiënt in een functionele houding brengen met technische hulpmiddelen of toezicht erop volgens het zorgplan

​patiënt met slikproblemen drank of voeding geven

zorgen voor een kind met monitoring voor slaapapneu

​​medicatie toedienen via subcutane weg.

De arts evalueert de noodzaak van een gepersonaliseerd toedieningssysteem vooraf klaargemaakt door de verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg, basisverpleegkundige of apotheker om de medicatie-inname te observeren, en therapietrouw en regelmaat van inname te bevorderen.

aspireren van de luchtwegen of er toezicht op houden

de middelen om zuurstof toe te dienen afnemen en terugplaatsen

kousen voor de behandeling van veneuze aandoeningen verwijderen en aantrekken

​urinezak leegmaken (zonder loskoppeling van het systeem)

condoomkatheder plaatsen bij patiënten met chronische incontinentie

​​maatregelen toepassen voor de preventie van decubitusletsel als uitvoering van het zorgplan

maatregelen om lichamelijke letsels te voorkomen: valpreventie

intermetterend blaaskatheterisme

enterale vocht- en voedseltoediening bij een patiënt met een stabiele en geheelde percutane gastrostomiesonde, in het kader van het voortzetten van de voeding, zodra de hoeveelheid, het type voeding en de toedieningssnelheid zijn gestabiliseerd.

toestellen gebruiken voor gecontroleerde en geassisteerde niet-invasieve beademing zoals CPAP en thuisventilatie in kader van het continueren van de behandeling en het toezicht erop

Handelingen die niet meer onder verpleegkundige verstrekkingen vallen, maar die als activiteiten van het dagelijkse leven worden beschouwd en die de bekwame helper op basis van een instructie of een opleiding mag uitvoeren als het om zorghandelingen gaat.

hygiënische zorgen bij personen met ADL-dysfunctie

dagelijkse zorg aan een stoma bij een patiënt zonder bijbehorende verpleegkundige diagnose

vocht- en voedseltoediening bij personen zonder slikstoornissen langs orale weg 

meting van de parameters behorende tot een aantal biologische functiestelsels: temperatuur, hartslag, bloeddruk, gewicht, lengte, saturatie, meting van glycemie door capillaire bloedafname bij diabetici

neus, ogen en oren spoelen  

therapeutische baden, warmte-en koudetherapie

verwijderen van losse vreemde voorwerpen uit het oog

medicatie toedienen via orale (inbegrepen inhalatie), rectale, vaginale weg, oogindruppeling, oorindruppeling, neusindruppeling, percutane weg volgens de instructies in de bijsluiter van het geneesmiddel of de instructies van de apotheker, de verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg of van de voorschrijvende arts.

 

Sommige eenvoudige handelingen die tot het dagelijkse leven behoren, kan je uitvoeren buiten het kader van de bekwame helper. Denk aan bepaalde hygiënische zorgen of het toedienen van medicatie.  Dit zijn de Activiteiten van het Dagelijks Leven (ADL).

Sommige handelingen zijn te ingewikkeld of gevaarlijk om toe te vertrouwen aan een bekwame helper, zoals behandelingen van het ademhalings- en bloedsomloopstelsel bijvoorbeeld. Die moeten door een zorgverstrekker uitgevoerd worden.  

 

De zorgverstrekker gaat na of de bekwame helper over de nodige vaardigheden beschikt om de verstrekkingen correct en veilig uit te voeren.

De zorgprofessional bepaalt of de handelingen die de bekwame helper moet stellen een instructie of opleiding vereisen. Als dat nodig is, voorziet de verstrekker zelf de nodige opleiding voor de bekwame helper en reikt een document met de toestemming uit aan de bekwame helper:

Formulier voor toestemming op basis van een opleiding 

Formulier voor toestemming op basis van een instructie

 

4. Tijdelijke en/of uitzonderlijke omstandigheden:

In bepaalde tijdelijke of uitzonderlijke omstandigheden mag een bekwame helper nog meer handelingen stellen, als die een opleiding gevolgd heeft en met toestemming van een zorgprofessional.

De patiënt verlaat tijdelijk en/of uitzonderlijk de verblijfplaats of instelling.

De gebruikelijke mantelzorger kan tijdelijk en/of uitzonderlijk de nodige handelingen niet stellen en de arts/verpleegkundige van de patiënt kan de zorg niet op zich nemen.

Een technische handeling kan niet worden gepland of uitgesteld, waardoor de gebruikelijke zorgverlener deze niet op het gepaste moment kan stellen.

In deze gevallen kunnen de arts, de verpleegkundige verantwoordelijk voor algemene zorg of de basisverpleegkundige niet aanwezig zijn om de verpleegkundige handeling uit te voeren.  Dan delegeren ze de handeling uitzonderlijk aan de bekwame helper, nadat die een opleiding kreeg.

Bewoners van een woonzorgcentrum die op uitstap gaan.

Kinderen die toezicht of behandeling nodig hebben en overdag op school verblijven.

Personen die toezicht of een chronische behandeling nodig hebben en op kamp of op vakantie gaan.

 

Meer info vind je op deze pagina.

bron: https://www.health.belgium.be/nl